1. Kompleks Edypa
Dotyczy chłopców.
Freud twierdził, że w fazie rozwoju psychoseksualnego (między 3. a 6. rokiem życia – tzw. faza falliczna), chłopiec zaczyna odczuwać nieświadomy pociąg do matki i rywalizację z ojcem, którego postrzega jako rywala o uwagę i miłość matki. W miarę dorastania, dziecko identyfikuje się z ojcem, co ma prowadzić do rozwoju tożsamości płciowej i superego (wewnętrznego systemu moralnego).
2. Kompleks Elektry
Dotyczy dziewczynek i jest analogiczny do kompleksu Edypa, choć wprowadził go Carl Gustav Jung, a nie Freud. Dziewczynka odczuwa pociąg do ojca i zazdrość o matkę. W psychoanalizie nie zyskał takiej samej wagi teoretycznej jak kompleks Edypa, ale bywa przywoływany jako jego kobiecy odpowiednik.
Obie koncepcje są kontrowersyjne i przestarzałe z punktu widzenia współczesnej psychologii, ale wciąż mają znaczenie historyczne i są czasem wykorzystywane w analizach psychodynamicznych. Dziś bardziej skupia się na teorii przywiązania, relacjach emocjonalnych i środowiskowych niż na popędach seksualnych u dzieci.